Интервью с Анастасией Зезюлькиной.

"Гуляць даводзілася часам па 15 гадзін на дзень. Адзін матч — 5 гадзін, плюс трэніроўка. Так што я Бразіліі, можна сказаць, не бачыла, — успамінае Насця. — Дарэчы, мы ляцелі туды ў тры пералёты, правялі 13 гадзін у Парыжы, можна было б прагуляцца па горадзе, тым больш што ў нас былі візы. Але паколькі турнір сур'ёзны, то я палічыла за лепшае застацца ў аэрапорце: адпачыць, лепш падрыхтавацца. Вырашыла, што лепш не рызыкаваць…"

Займацца шахматамі Насця пачала, калі ёй яшчэ не было шасці гадоў. "Дзядуля на дачы навучыў, — гаворыць чэмпіёнка. — У нас наогул уся сям'я шахматная, мама і тата нават пазнаёміліся дзякуючы шахматам, разам ездзілі на турніры, потым пажаніліся. Але гуляюць у шахматы не толькі бацькі, а і бабулі-дзядулі, і прадзед гуляў … Неяк тата заўважыў, што ў мяне атрымліваецца, завёў у спартыўную дзіцяча-юнацкую школу алімпійскага рэзерву. Мяне пасадзілі гуляць з хлопчыкам, які займаўся ўжо два гады, і я яго абыграла".

— Колькі часу забіраюць шахматы?

— Я займаюся з трэнерам ад 2 да 4 разоў на тыдзень па тры гадзіны і яшчэ самастойна. Імкнуся нават у вольную хвілінку (напрыклад, бацькі ў краме, а я сяджу, чакаю іх у машыне) дастаць кніжку, рашыць задачу… Сядзець гадзінамі ў інтэрнэце або перад тэлевізарам я не буду. Хоць часам і хочацца, калі быць шчырай. У мяне "У кантакце" ёсць свая старонка, часам хочацца паразмаўляць з кімсьці, але не гадзінамі ж!

Хоць наогул цяпер шахматы без камп'ютара — нішто. Раней пачатковыя партыі, дэбют можна было прыдумаць самастойна. Ведаеш пару першых хадоў — і сядзіш, разбіраешся за дошкай. Зараз пачатковыя хады распрацаваны ледзь не да 30-га ходу ў шматлікіх варыянтах. З кожным днём усё змяняецца, з'яўляюцца навінкі …

- Нагрузкі вялікія?

— Лічыцца, што шахматы другі па энергазатратах від спорту пасля футбола. Непадрыхтаваны чалавек не зможа шэсць гадзін запар сядзець і думаць, не зважаючы ні на што. Бо калі страціш канцэнтрацыю нават на 5 хвілін, не пралічыш аднаго варыянта — усё, партыю можна здаць. Можна, вядома, устаць, прайсціся, расцерці ногі… але ўсё роўна ўсе думкі ў партыі.

А пасля турніру прыязджаеш і пачынаеш наганяць прапушчанае ў школе. Вучыш па 5-7 параграфаў па кожным прадмеце. Але дапамагае здольнасць сканцэнтравацца, якую развілі шахматы.

- У Фішэра ёсць фраза: "Шахматы — не жаночая справа"…

— "Мужчынскія" шахматы мацнейшыя па шэрагу прычын, але "жаночыя" ў апошнія гады значна прыбавілі ў стылі гульні. Вельмі многія шахматысткі змагаюцца нароўні з мужчынамі, напрыклад, Полгар, многія грузінкі… Не ведаю, ці стане калі-небудзь жанчына чэмпіёнкай свету па шахматах сярод мужчын, але сур'ёзную канкурэнцыю рана ці позна прадстаўніцы прыгожага полу дакладна складуць.

- Вы збіраецеся займацца шахматамі прафесійна?

— Так. Спачатку мне падабалася, што дзякуючы шахматам я магу падарожнічаць, выйграваць прызы. Цяпер ужо думаю пра іх як пра сваю прафесію. Збіраюся паступаць ва Універсітэт фізкультуры. Буду гуляць сама ці, можа, трэніраваць іншых — пакуль яшчэ не ведаю. У мяне няма такой мэты — кроў з носу, але стаць наймацнейшай шахматысткай у свеце. Кітайцы займаюцца па 8-10 гадзін у суткі. Я не ведаю, добра гэта ці дрэнна. У рэшце рэшт, шахматы — не галоўнае ў жыцці.

- А што галоўнае?

— Тут я згодна з татам — гэта сям'я. Здароўе…

- Вы разважлівая не па гадах…

— Я і эмацыянальная таксама. Сапраўдны шахматыст хавае свае эмоцыі, па твары звычайна нічога не відаць. Але ўнутры можа рабіцца ўсё што заўгодна, і пульс можа быць 140.

- Як думаеце, можна стаць фінансава забяспечаным чалавекам, прафесійна займаючыся шахматамі?

— Думаю, што можна. Хоць гэта даволі складана. Шахматы — не самы відовішчны від спорту, яны маюць патрэбу ў папулярызацыі. Людзям цікавей глядзець, як 22 мужчыны бегаюць за мячом, чым сачыць за тым, як людзі сядзяць за шахматнымі столікамі. Да таго ж правілы футбола можна даведацца за 5 хвілін. А шахматам трэба вучыцца нашмат даўжэй …

- Насця, ваш лад жыцця моцна адрозніваецца ад ладу жыцця вашых аднагодак?

— Ведаеце, чалавеку збоку бывае складана зразумець, колькі сіл трэба ўкладваць у шахматы. Толькі тыя, хто таксама сур'ёзна чымсьці займаецца, танцамі, напрыклад, ці чым-небудзь яшчэ, могуць зразумець некаторыя рэчы. Напрыклад, што зайздросціць тут няма чаму. Вось хтосьці можа падумаць, што ён вучыцца, а я паехала забаўляцца ў Бразілію. А я выкупалася ў тэрмальных водах, якімі славіцца Калдас-Новас, усяго адзін раз за амаль два тыдні, у апошні дзень перад ад'ездам. Таму што не было часу. Магчымасць выйсці ў горад у мяне з'явілася толькі пасля апошняга тура, але пайшоў лівень, і я так горада і не пабачыла.

І ў штодзённым жыцці, дома, трэба ўвесь час выконваць рэжым. Хтосьці можа легчы спаць у гадзіну ночы, а мне пасля 11 класціся непажадана, таму што пакажу горшыя вынікі на трэніроўцы. Трэба займацца фізпадрыхтоўкай… Хоць, вядома, заўсёды быць правільнай немагчыма, але я ўсё ж стараюся. І ўсё роўна ўсведамляю, што не раблю ўсяго магчымага. Увогуле, спачываць на лаўрах не атрымліваецца. Самая вялікая праблема — правільна расставіць прыярытэты, выбраць, што важней. Трэба ж паспець вельмі шмат. І школа, і шахматы, і фізічная падрыхтоўка, і англійская мова… Як на ўсё знайсці час?

- Але вы робіце макіяж, ходзіце на дыскатэкі, як іншыя дзяўчынкі?

— На дыскатэкі амаль не хаджу. Макіяж раблю рэдка, толькі калі нейкае мерапрыемства або часам, каб падняць сабе настрой, калі дрэннае надвор'е, ідзе дождж…

Мяне з дзяцінства вучылі, што я павінна не глядзець на іншых, а быць сабой і адстойваць свой пункт гледжання. Вядома, часам гэта складана. Калі, напрыклад, усе хочуць прагуляць урок, а я разумею, што мне трэба выправіць адзнаку, я застаюся. Ці, да прыкладу, усе могуць застацца, а я магу сысці, калі палічу гэта патрэбным. У таты такая пазіцыя, і я таксама яе прытрымліваюся.

- Тытул чэмпіёнкі свету — гэта вяршыня? Ці ёсць яшчэ да чаго імкнуцца?

— Я выйграла ў юнацкім турніры, але ёсць яшчэ і дарослыя шахматы. На адным з жаночых турніраў у 2010 годзе я ўвайшла ў 14 наймацнейшых шахматыстак Еўропы і выйшла ў фінал чэмпіянату свету, ужо дарослага. Ён пройдзе ў 2012 годзе, на якім 64 шахматысткі будуць змагацца за званне чэмпіёнкі свету ўжо ў дарослай катэгорыі. Рыхтуюся зараз да яго.

- Поспехаў!